Zespół Il Tempo powstał w 1990 roku z inicjatywy Agaty Sapiechy i pod jej kierownictwem gra od początku istnienia. Wykonuje muzykę instrumentalną i wokalno-instrumentalną od wczesnego baroku po klasycyzm, kameralną i orkiestrową, jako orkiestra barokowa lub klasyczna – w zależności od repertuaru. Grupę członków założycieli stanowią: Agata Sapiecha, Maria Dudzik, Lilianna Stawarz i Marcin Zalewski, a także Małgorzata Wojciechowska i Andrzej Syty.

IL Tempo współpracuje z wybitnymi polskimi i zagranicznymi artystami wykonującymi muzykę dawną zgodnie z założeniami epoki i na instrumentach historycznych. Szczególnym owocem tej współpracy są regularne występy i nagrania z udziałem Simona Standage’a, a także wokalistów – Olgi Pasiecznik, Marty Boberskiej, Anny Mikołajczyk, Iwony Leśniowskiej, Anny Radziejewskiej, Jamesa Oxleya, Kaia Wessela, Artura Stefanowicza, Piotra Olecha, Dirka Snellingsa (do 2012 roku), Petera Harveya i Jana Van Elsackera. Od wielu lat zespół i orkiestra Il Tempo współpracuje także z Chórem Uniwersytetu Warszawskiego „Collegium Musicum” pod dyrekcją Andrzeja Borzyma oraz zaprasza do współpracy absolwentów Międzywydziałowego Zakładu Muzyki Dawnej UMFC.

Ważne miejsce w repertuarze zespołu zajmuje zarówno muzyka polska jak i zabytki muzyczne zachowane w polskich bibliotekach. W doborze repertuaru Il Tempo oraz sposobie jego wykonywania znaczącą rolę spełniają muzykolodzy: Ewa Obniska, Barbara Przybyszewska-Jarmińska, Alina Żórawska, Iwona Januszkiewicz-Rębowska, Piotr Maculewicz, Szymon Paczkowski, Aleksandra Patalas, Justyna Szombara, Piotr Wilk. Owocem tej współpracy są interesujące prawykonania, m.in. koncertów religijnych i motetów Givanniego Battisty Coccioli, większości utworów Kaspara Förstera młodszego, symfonii ze zbiorów Jasnej Góry, Stabat Mater Józefa Zeidlera, serenaty La Liberalità di Numa Pompilio Giovanniego Alberta Ristoriego. Zespół współpracuje także z tancerzami, prezentując programy łączące muzykę i taniec historyczny.

Il Tempo występował w Europie, USA, Kanadzie w ramach znaczących festiwali muzycznych, takich jak: Festiwal Flandryjski w Brugii, Europalia, Lamèque, Festiwal Muzyki Dawnej na Zamku Królewskim, a także w cyklu Euroradia zatytułowanym Muzyczne stolice Europy, oraz światowych konferencji muzykologicznych. Członkowie zespołu mieli zaszczyt występować na zaproszenie Ambasadora Brytyjskiego przed Jej Wysokością Królową Elżbietą II podczas Jej wizyty w Warszawie, a także przed Jej Wysokością Królową Zofią i Królem Juanem Carlosem. Il Tempo od lat uczestniczy w koncertach
i nagraniach Międzynarodowej Letniej Akademii Muzyki Dawnej w Wilanowie, współpracował przez 20 lat  z Międzywydziałowym Studium, a od 2014 Zakładem Muzyki Dawnej w UMFC, wciąż poszerzając swój repertuar.

Zespół ma w swoim dorobku liczne nagrania fonograficzne (radiowe i płytowe), telewizyjne, a także transmisje radiowe (w tym w ramach EBU).

Nazwa Il Tempo nie wywodzi się z tradycji historycznej, jak to często ma miejsce wśród zespołów muzyki dawnej. Każde ze znaczeń tego włoskiego wieloznacznego słowa – czas, pora, chwila, takt, pogoda – wiąże się z ideą i charakterem działalności zespołu. W roku jubileuszu 25-lecia, rozpoczętym udziałem w programie Radiowej Dwójki Five o’clock, Il Tempo prezentował repertuar wykonywany przed laty i ten najnowszy. W ramach koncertu 19 kwietnia 2015 zespół wykonał dzieła składające się na program Sacrum i wirtuozeria w muzyce Seicento, w tym przygotowywane do planowanego nagrania sonat Aldebranda Subissatiego – wirtuoza i kompozytora warszawskiego dworu Wazów.

Rok 2020 przyniósł jubileusz 30-lecia Il Tempo. Najnowsze plany Zespołu, Orkiestry, także we współpracy z chórem Ars Chori to realizacja koncertów i nagrań prezentujących i promujących muzykę wykonywaną i tworzoną w Polsce pod patronatem polskich Wazów, wciąż odkrywaną i będącą przedmiotem badań wybitnych polskich muzykologów. Wszak zespół dokonuje prawykonań wielu nowo odkrywanych i identyfikowanych utworów, biorąc jednocześnie udział
w programach edukacyjnych dotyczących ich artystycznego przekazu.

Obecnie grupę muzyków stanowiącą trzon Zespołu tworzą: Agata Sapiecha i Judyta Tupczyńska – skrzypce, Małgorzata Wojciechowska – flet traverso, Tomasz Dobrzański – flet podłużny, Małgorzata Muzyka-Gołogórska – altówka, Marcin Zalewski – viola da gamba, Marco Vitale – klawesyn, pozytyw; Henryk Kasperczak – lutnia, teorba, oraz gościnnie: Teresa Kamińska, Tomasz Pokrzywiński – wiolonczela; Justyna Rekść-Raubo – wiolonczela, viola da gamba; Anna Urszula Kucharska, Patrycja Domagalska-Kałuża, Barbara Brzezińska – klawesyn, pozytyw; Anna Wiktoria Swoboda, Wim Maeseele – lutnia, teorba, gitara.

* * *

Niełatwo zwerbalizować Misterium.
W pełni może oddać Je milczenie, sztuka, kontemplacja
łzy wzruszenia płynące z serca, wyrażające WSZYSTKO.

Genialnie skomponowane przez Bibera muzyczne obrazy Tajemnic Różańca wymagają od wykonawcy nie tylko oczywistych umiejętności skrzypcowych, ale także wiedzy religijnej i dążenia do poznawania Prawdy; przekazania dzieła dojrzałego dzięki rozważaniu Misterium.

Do początku XXI wieku różaniec uwzględniał trzy Tajemnice; tak też zilustrował je muzyką Heinrich Ignaz Franz von Biber (1644-1704), komponując 15 sonat
i wieńczącą cykl Passacaglię na skrzypce solo bez basso continuo, przeznaczoną na święto Aniołów Stróżów. Biber wykonywał Sonaty na zakończenie nabożeństw różańcowych w Katedrze w Salzburgu.

W 2001 roku papież Jan Paweł II zaproponował w liście apostolskim Rosarium Virginis Mariae całemu Kościołowi różaniec wzbogacony o Tajemnice Światła. W liście tym odnajdujemy kluczowe myśli Papieża dotyczące różańca świętego i jego uzupełnienia:
• „Odmawiać różaniec […] to nic innego, jak kontemplować z Maryją oblicze Chrystusa”
• „Aby różaniec w pełniejszy sposób można było nazwać ‚streszczeniem Ewangelii’, jest zatem stosowne, żeby po przypomnieniu Wcielenia i ukrytego życia Chrystusa (tajemnice radosne), a przed zatrzymaniem się nad cierpieniami męki (tajemnice bolesne) i nad triumfem zmartwychwstania (tajemnice chwalebne) rozważać również pewne momenty życia publicznego o szczególnej wadze (tajemnice światła). To uzupełnienie […] ma sprawić, że będzie ona przeżywana w duchowości chrześcijańskiej z nowym zainteresowaniem jako rzeczywiste wprowadzenie w głębię Serca Jezusa Chrystusa, oceanu radości
i światła, boleści i chwały.”

W maju 2017r. red. Joanna Operacz opublikowała tekst przybliżający istotę dołączenia do różańca tajemnic światła. Stąd przypuszcza się, że źródło inspiracji św. Jana Pawła II mogły stanowić rozważania różańcowe wydane w 1957r. przez księdza maltańskiego Jerzego Precę (Georg Preca, 1880-1962) w formie broszury do prywatnego odmawiania. Tu ks. Preca dodał nową część i nazwał ją tajemnicami światła. W 2001 roku ks. Preca został przez Jana Pawła II beatyfikowany.

Siedemnastowieczne techniki kompozytorskie i wykonawcze – swobodne preludia, arie i wirtuozowskie wariacje budowane na ostinatowej linii basu, fragmenty o tanecznym charakterze – upodabniają Sonaty do innych utworów z epoki i samego Bibera; tu jednak po mistrzowsku dobrana skordatura
(zmiana stroju skrzypiec wobec „zwyczajowego” kwintowego) wprowadza kolorystykę brzmienia ujawniającą Misterium. Spośrod 16 Sonat z 1676 roku
tylko w pierwszej – Zwiastowanie i w Passacaglii zachował Biber naturalny strój skrzypiec; w czternastu pozostałych wprowadził 14 niepowtarzających się skordatur. Dzięki temu uzyskał nieosiągalne w systemie tradycyjnego strojenia alikwoty, ożywiając kluczowe dźwięki jako „puste struny” (nieskracane palcami).

Program dzisiejszego koncertu obejmuje komplet Tajemnic Różańca. Wobec mojej propozycji, aby – za św. Janem Pawłem II – uzupełnić muzyczne rozważania różańca, powstał nie tylko cykl Tajemnic Światła autorstwa Rafała Janiaka, ale także cykl Tajemnic Chwalebnych, autorstwa Anny Ignatowicz-Glińskiej. Koncert zakończy Passacaglia Bibera na skrzypce solo.

W dniu 102 Rocznicy Urodzin św. Papieża Polaka dedykujemy Jego Pamięci prawykonanie pełnego cyklu Sonat Różańcowych.

Agata Sapiecha